• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/dogruterapimerkezi1
  • https://api.whatsapp.com/send?phone=+905415447199
  • https://twitter.com/dogruterapi_mkz
  • https://www.instagram.com/dogruterapimerkezi/
  • https://www.youtube.com/watch?v=kRrNYTwi6Bk

Ömer Doğru

Aile Danışmanı & İletişim Uzmanı

Site Haritası
Saat
Takvim
<script async src="https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-2967709272430144"
     crossorigin="anonymous"></script>

Empatinin Gelişimi
Empati, bireyin, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak, onun duygu ve düşüncelerinin neler olabileceğini hissetmesi, tahmin etmesi, anlaması durumudur. 
Empatinin nasıl oluştuğuna bakarsak, öncelikle insanın kişiliğine değinmemiz gerekir. İnsanın kişiliği; karakterinin ve mizacının birleşimidir. Karakter, bireyin sosyal, toplumsal, ahlaki yönüdür. Mizaç ise bireyin doğuştan gelen huylarıdır.
İşte bu noktada, “Empati karakterin parçası mı yoksa mizacın parçası mı?” sorusu ile karşılaşıyoruz. Bilim adamları net bir cevap bulmak için konu hakkında çeşitli deneyler, araştırmalar ve çalışmalar hala yapmaktadırlar.
Araştırma sonuçlarına göre, empati yeteneği doğuştan gelir; ancak kalıcı bir yetenek değildir. Kendiliğinden yok olmaya başlar. Yani empati yeteneğinin var oluşu mizaç ile ilgili olsa da onu kaybetmek ya da kaybetmemek karakter ile ilgilidir.
Karakter, bebeklik ve çocukluk döneminde aileye göre şekil alır. Bu yüzden empati gelişiminde ebeveynin rolü çok büyüktür. Bireyin empati yeteneğinin olması için ebeveynin — özellikle annenin — bebeği ile önce “Güvenli Bağlanma” yı gerçekleştirmesi gerekir.
Anne – bebek arasında bağlanma türünün, Mary AINSWORTH’ un “Yabancı Durum Testi” denilen gözlem prosedürü ile açıklanması mümkündür.
Bu prosedürü özetlersem; kameranın kayıtta olduğu bir odada; anne, bebeğinin yanından yaklaşık 20 dakika kadar ayrılıp, o süreçte de bebeğin yanına yabancı biri geldiğinde bebeğin tepkisinin ne olduğuna bakılır, anne geri geldiğinde bebeğin tepkisine bakılır, daha sonra bebek odada yalnız bırakılır… İşte bunun gibi farklı durumlarda bebeğin tepkisi ölçülerek; annesi ile arasında ne tür bir bağlanma olduğu ortaya çıkar.
Eğer sonuç güvenli bağlanma ise (1 yaşındaki bebekler için); etrafta bağımsızca dolaşırlar, bazen annelerinin yanına dönerler. Anne odadan ayrılınca üzülürler. Ama dikkat edin, bu üzülme durumunu hırçınlıkla, kızgınlıkla karıştırmayın. Sadece üzülürler. Anne geri geldiğinde ise sevinirler.
Güvenli bağlanmanın olduğu bebeklerde empati gelişimi için ilk adım sağlıklı bir şekilde atılmıştır.
İkinci adım ise ebeveynin empati yeteneğinin ile alakalı olup; empati egzersizleri de diyebileceğimiz faaliyetleri uygulamaktan geçer.
Empati, sosyal becerilerin temelinde yer alır. Empati kurma becerisi iletişim çatışmalarını engelleyerek daha sağlıklı ilişkilerin kurulmasına neden olduğundan, öncelikle bireyin kişilik gelişiminde ve yaşamın şekillenmesinde önemli bir yere sahip olan ebeveynlerin empati kurma becerilerinin yüksek olması gerekir. Bu sayede empatik varoluş şekli, empatik kimselerden öğrenilebilir. (Rogers, 1983)
Kısacası bir bireye empati yeteneğini kazandırmak güç ve çaba isteyen bir süreçtir. Az önce bahsettiğim Güvenli Bağlanma geçiren bir bebeği düşünürsek, bebeklik döneminden sonra çocukluk dönemi gelecektir.Piaget’ in Bilişsel Gelişim Dönemleri’ nden 2-6 yaş arasını kapsayan İşlem Öncesi Dönemi’ ndeki çocukları gözlemlediğimizde, fark edeceğimiz ilk şeylerden biri benmerkezci olduklarıdır.
Benmerkezcilik empatik anlayış ile bağdaşmaz. Olaylara benmerkezci yaklaşan birinin karşındakinin rolüne girmesi ve olaylara onun bakış açısıyla bakması, bir diğer ifadeyle empati kurması mümkün değildir. (Dökmen, 2002)
Bu yüzden ebeveynler, çocuklarını benmerkezci tutumlardan uzaklaştırmak için çabalamalıdırlar.Benmerkezci dönemin daha kolay atlatılması için çocuğun sosyalleşmesi, kardeşinin ya da kardeşlerinin olması önemlidir. Hatta kardeşler arasındaki yaş farkının bile benmerkezciliğe etkilerinden bahsetmek mümkündür. 
Çünkü her çocuk için gelişimin aşamaları aynıdır. Bu demek oluyor ki, bilişsel gelişim belli bir seviyeye geldikçe benmerkezcilik azalacaktır. Mesela, kardeşiyle arasında 2-3 yaş fark olan çocuklar ile 10 yaş fark olan çocukları kıyasladığımızda, yaş farkı az olan kardeşler, küçük yaşlarda iken paylaşmayı, beraber vakit geçirmeyi vesaire öğrendikleri için benmerkezci tutumları da, kardeşi olmayan çocuklara ya da kardeşler arasındaki yaş farkı fazla olan çocuklara göre daha hızlı yok olur. Benmerkezciliği erken atlatmak da, empati gelişimi için oldukça önemlidir.
Diğer bir önemli nokta, yapılan bazı çalışmalar empati yeteneğinin değişik durumlara göre farklı olduğunu vurgulamıştır. Bir çalışmaya göre empati gelişimi cinsiyete bağlıdır ve empati yeteneğinin kızlarda daha güçlü ortaya çıkmıştır.  Başka bir çalışma ise müzik eğitimi alan çocukların, empati yeteneklerinin almayanlara göre daha iyi olduğunu kanıtlanmıştır. Yine bir başka çalışmanın sonucuna göre de; konuşabildiğiniz yabancı dil sayısı ne kadar fazla ise buna paralel olarak empati yeteneğinin de o kadar güçlü olduğu görüşüne varılmıştır.
Sonuç olarak, hiçbir bireyin, hiçbir çocuğun empati yeteneği başkalarıyla kıyaslanmamalıdır.Yapılması gereken ve özellikle ebeveyne düşen iş, egzersiz diyebileceğimiz empati gelişimine katkı sağlayacak faaliyetleri çocuğuna yaptırmasıdır.

Empati Gelişimi Egzersizleri    

1-) Çocukların örnek aldıkları en önemli model, ebeveynidir. Ebeveyn bunun bilincinde olmalı ve etrafındaki herkese karşı empatik davranışlar sergilemelidir.
2-) Çocuğunuza bol bol hikaye okuyun. Her hikayenin sonunda ona empatik düşünceyi öğretecek sorular sorun. Örneğin; “Sence adam ne hissediyor?” “Sen olsaydın ne yapardın?” gibi…
3-) Çocuğunuz ağladığında, kızdığında ya da çok sevindiğinde, kısacası yoğun hissettiği belirgin duyguları olduğu anlarda, onu kucağınıza alın ve onun hissettiği şeyleri anladığınızı, bildiğinizi sözlerinizle ifade edin. Mesela çocuğunuz üzüldüğünde:
“Oğlum / kızım, üzüldüğünü biliyorum. Belki bu üzüntün hemen geçmeyecek ama elbet geçecek.” 
4-) Çocuklar arkadaşlarıyla ya da kardeşleriyle kavga ettiğinde, ortalığı durulttuktan sonra tüm çocuklara ne hissettiğini sorun. 
5-) İçsel olarak yaptığınız empatik düşüncelerinizi bazen çocuğunuzun bilmesi için sesli olarak kendi kendinize konuşarak ifade edin. Örneğin; “Komşular birazdan bize gelecek, oda toplu olsaydı, şu oyuncaklar düzenli olsaydı, ne kadar mutlu olurdum. Komşular da tertemiz görseydiler evimizi.”
6-) Çocuğunuz sizi sevindiren ya da üzen davranışlar sergilediğinde ona ne hissettiğinizi söyleyin. Örneğin çocuğunuz duvarlara resim çizdiğinde;
“Çok güzel resim yapıyorsun ama duvarlara yaptığın zaman ben üzülüyorum. Duvarlar temiz olsun diye silmek zorunda kalıyorum, yoruluyorum. Ne hissettiğimi anlıyorsun değil mi? Üzülüyorum ve yoruluyorum. Bu yüzden kağıda yap resimlerini. Hem onları saklarız, istediğimiz zaman tekrar bakabiliriz. Olur mu? Anlaştık mı?”
7-) Çocuk herhangi bir zarar ya da yanlış yaptığında, bağırmak yerine ona hatasını anlayacak sorular sorun.Örneğin; “Arkadaşının oyuncağını kırdın. Senin oyuncağın kırılsaydı ne hissederdin? Üzülürdün değil mi? O zaman arkadaşın da şimdi üzülüyor. Ondan özür dilemen gerekir ve kendi oyuncaklarından birini ona hediye etmen gerekir.”
8-) Çocuğa hayvan sevgisi kazandırmak, empati gelişimine katkı sağlar. 
9-) Çocuğunuzun sevmediği insanların kimler olduğunu iyice bir gözlemleyin. Çocuk o kişileri neden sevmiyor bunu iyice bir anlayın. Daha sonra o kişilerin iyi yönlerinin de olduğunu çocuğunuza gösterin.
10-) Birbirinizin olumlu ve olumsuz özellikleri hakkında konuşun. Ancak yargılayıcı tavır sergilemekten kaçının.
11-) Bazen hayali problemler yaratın. Örneğin: Dönme dolapta iken elektrikler kesildiğinde oradaki bir çocuk ne hisseder? O çocuğun annesi ne hisseder? Sen olsaydın ne hissederdin? gibi… Ya da 23 Nisan’ da yabancı bir ülkeden Türkiye’ ye gelen bir çocuk sence ne hisseder? O çocuğun babası ne hisseder? gibi…
Yrd.Doç.Dr.Ömer DOĞRU
Aile Danışmanı & İletişim Uzmanı
 
  
1296 kez okundu

Yorumlar

Empati     28/05/2019 11:34

Ömer yüreğine kalemine sağlık yine harika bir yazı . Seninle gurur duyuyorum başarılarının devamını dilerim arkadaşım
Misafir -

Empati     28/05/2019 10:28

Hocam emeğinize yüreğinize kaleminize sağlık.Harika bir yazı.Sayfanızı çok yararlı buluyorum ve sürekli takibediyorum. Bir öğretmen olarak musadenizle sürekli alıntı yapıyorum umarım sorun olmaz.
Misafir -

Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi1
Bugün Toplam110
Toplam Ziyaret196675
Üyelik Girişi
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar32.262832.3921
Euro34.778034.9173
Hava Durumu

<script data-ad-client="ca-pub-2967709272430144" async src="https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js"></script>