Halk arasında kristal, ateş buz, met gibi isimlerle de bilinen metamfetamin, kuvvetli bağımlılık yapıcı etkisi olan renksiz ve kokusuz bir maddedir. Kimyasal yapıları amfetaminlere benzese de merkezi sinir sisteminde daha güçlü etkilere sahip bir stimülandır. Burundan çekilebilir, ağız yoluyla alınabilir ve damar yoluyla kullanılabilir. Metamfetaminin kısa/uzun süreli kullanımı dolaşım, solunum, nörolojik sorunlarla birlikte anksiyete, saldırganlık ve depresyon gibi birçok ruh sağlığı sorununa neden olmaktadır.

Türkiye'de metamfetamin kullanıcı düzeyi tam olarak bilinmemektedir. Fakat yaş, düşük eğitim düzeyi ve diğer psikoaktif maddelerin kullanımı, metamfetamin kötüye kullanımı ile ilişkilidir. Yapılan araştırmalar ve hazırlanan raporlar incelendiğinde dünyada yaklaşık 185 milyon kişinin yasal olmayan maddeler kullandığı, bu kişilerden 33.4 milyonunun amfetamin kullanıcısı olduğu görülmektedir.

Kullanıldıktan 8-24 saat boyunca kişiye etki eden metamfetamin düşük dozda kullanıldığında uyanıklık, enerji yoğunluğu, sinirlilik, iştahsızlık, aşırı güven gibi etkilere sebep olabilir. Metamfetaminin yarattığı etkiler hızlıca başlayıp, hızlıca sonlanmaktadır. Bundan dolayı kullanıcılar tekrarlayıcı dozlara ihtiyaç duyabilirler. Yüksek dozda kullanıldığında ise saldırganlık, korku, huzursuzluk, kaygı, şiddet davranışları, psikomotor bozukluklar, panik ve paranoyaya neden olabilir. Metamfetamin kullananların %6-46'sında "metamfetamin ile ilişkili psikoz" geliştiği tahmin edilmektedir. Tek doz kullanım ya da yoksunluk sırasında görülebilen psikoz genellikle geçici olsa da yüksek doz kullanıma bağlı olarak gelişen psikozların kalıcı olma olasılığı yüksektir. Metamfetamin kullanıcılarında psikiyatrik belirtilere ek olarak bazı fiziksel rahatsızlıklar da görülür.  Kan basıncında ve kalp atışlarında artış, hızlı soluk alıp verme, böbrek yetmezliği, baş dönmesi, kalp krizi gibi etkiler görülebilir. Ciddi diş problemleri, vücutta yaralar ve aşırı kilo kaybı metamfetaminin uzun süreli etkileri arasındadır. Yapılan araştırmalar, metamfetamin kullanımının hafıza ve dikkat gibi bilişsel işlevler üzerinde olumsuz etkilere ve hasarlara sebep olduğunu göstermektedir.

Metamfetaminin psikiyatrik ve fiziksel belirtilerinde olduğu gibi, yoksunluğuna eşlik eden semptomlar da oldukça rahatsız edicidir. Depresyon, sinirlilik, yorgunluk, artan iştah, anksiyete, saldırganlık ve metamfetamin için yoğun istek sık görülen semptomlardır. Depresif semptomlarmetamfetamin yoksunluğunda görülen en belirgin semptomlardır ve 2 haftalık ayıklık döneminden sonra da devam edebilir. Yoksunluk döneminde görülen bu semptomlar intihar düşüncelerine neden olabilir.Genel tabloya bakıldığında; metamfetamin güçlü bağımlılık yapıcı etkisinin yanında kısa ve uzun vadede kullanıcılara ciddi psikolojik ve fizyolojik etkileri olan bir maddedir. Belirtilen etkiler görüldüğünde bir uzmanla görüşülmeli, tıbbi destek süreci başlamalıdır.Uyarıcı özelliğe sahip ve halüsinasyonlara neden olan metamfetamin maddesi; çok hızlı bağımlılık yapması, toleransın çok hızlı gelişmesi ve ek psikiyatrik hastalıklara çok sık sebep olması nedeniyle diğer uyuşturucu maddelerden ayrılıyor. Metamfetaminin ciddi psikiyatrik yan etkilere neden olduğunu belirten uzmanlar, en sık karşılaşılan durumların saldırganlık ve şiddet olduğunu belirtti.
Diğer uyuşturucu maddelerden ayrılıyor

“Metamfetamin, uyarıcı özelliği olan, halüsinasyon gördürücü uyuşturucu bir maddedir. Çok hızlı bağımlılık yapması, toleransın çok hızlı gelişmesi ve ek psikiyatrik hastalıklara çok sık olarak sebep olması nedeniyle diğer uyuşturucu maddelerden ayrılmaktadır” “Metamfetatin, çok farklı yollarla birlikte, sıklıkla sigara dumanı yoluyla kullanılmaktadır. Metamfetaminin beyinde yaptığı etkiler, beyin hücrelerine özellikle dopamin ve seraotonin nöronları yoluyla toksik etkide özellik göstermektedir”

En sık karşılaşılan psikiyatrik yan etkiler: Saldırganlık ve şiddet

 “Metamfetaminin psikiyatrik yan etkileri bağlamında düşündüğümüzde, saldırganlık ve şiddet çok sık karşımıza çıkan belirtilerdir” “Paranoya, şüphecilik, alınganlık, şiddet davranışı, bununla birlikte duygu durumunda ani yükselmeler ve düşmeler metamfetamin kullanımıyla eşlik eden çok ciddi psikiyatrik belirtiler olarak önümüze çıkmaktadır. Metamfetamin kullanımının psikiyatrik belirtilerinin sık olması sebebiyle, tedavisi sıklıkla hastanede yatarak yapılmaktadır. Metamfetamin kullanımının beyinde yaptığı toksik etkilerle birlikte eşlik eden psikiyatrik hastalıkların tedavisi ilaçlarla mümkün olmaktadır” Bağımlılığın uzun süreli bir beyin hastalığı olduğunu belirten “Bağımlılık dediğimiz zaman, sadece uyuşturucu maddeler değil, uyuşturucu maddelerle birlikte birçok davranışsal bağımlılık da bu tanımın altına girmektedir”

Bağımlılıkta temel sorun: Kontrol problemi

“Bağımlılıkta temel sorun, kişinin kendini kontrol edememesidir. Kullandığı maddeyi durduramaması, oynadığı oyunu bırakamaması, oynadığı kumarı bırakamaması, ya da cinsel davranışlarını kontrol altına alamaması da bağımlılık tanımı altına girmektedir”
“Peki biz kimlere bağımlı diyoruz? Bir kişi tasarladığından daha fazla madde kullanıyorsa, madde kullanımını sonlandırmak isteyip, bunu sonlandırmakta başarısız oluyorsa, sonlandırmaya çalıştığında ve maddeyi bıraktığında çok ciddi eşlik eden yoksunluk belirtileri açığa çıkıyorsa, kullanmış olduğu maddenin miktarı giderek artmaktaysa, kullandığı madde sebebiyle iş, okul, aile ve sosyal hayatında sorunlar yaşamaya başladıysa ve bu madde kullanımı başka psikiyatrik belirtilere de eşlik ediyorsa, bağımlılıktan söz edebiliriz. Bu belirtilerin  bir ya da birkaç tanesi varsa bir hekimin değerlendirmesi ile bağımlılık tanısı konur ve tedaviyle ilgili girişimlere başlanır”

Bağımlılık, herkesin başına gelebilir     “Biyolojik-genetik faktörlerin yanında bireyin kendi psikolojik yaşantısı, psikolojik sorunları, geçmiş travmatik yaşantıları bunlara sebep olabilmektedir. Ama bağımlılığı sadece bu altta yatan sebeplere göre değerlendirecek olursak, yanlış yapmış oluruz. Çünkü bağımlılık herkesin başına gelebilecek bir hastalıktır. Burada, kişinin eğitim seviyesi, mesleği, ya da içinde bulunduğu ortamın bağımlı olup olmamasıyla hiçbir bağlantısı yoktur. Toplumun her bireyinden olan kişiler, bağımlılık hastalığına yakalanabilirler.

Tedavi, psikoterapi eşliğinde gerçekleştirilmeli. Tanı konduktan sonra yapılacak olan şey, doktorun öncelikle kişinin kullanmış olduğu maddenin, alkolün ya da diğer davranışların beyinde ya da kişinin psikolojik yaşantısında bir soruna sebep olup olmadığını araştırmasıdır. Ortaya konan bu sorunlardan sonra, öncelikle maddenin vücuttan ve beyinden uzaklaştırılması için ‘detoksifikasyon’ dediğimiz vücuttan arındırma tedavisi uygulanmalı. Sonra, altta yatan diğer belirtilere göre ilaç tedavisi başlanmalıdırGünümüzde kullanılan en etkili yöntemlerden birsi AKUPUNGTUR destekli yapılan tedavi şekidir ve ço etkili ve sonuç alıcı bir yöntemdir. Bu yöntemde üç unsur var Şahsın tedaviyi istemesi,Ailenin sahip çıkması ve takip etmesi Ve Hekimin Etkili bir tedavi uygulamasıyla mümkün olur.                                                                             

 Yrd.Doç.Dr.Ömer DOĞRU

Aile Danışmanı & İletişim Uzmanı 

Psikolog

Yorumlar