Bugünkü yazımda sizlerle çocuklarımızın günlük yaşamlarındaki ilişkilerinde karşılaştıkları bazı problem durumlarında yaşayabilecekleri çatışmaları çözebilme becerileri konusunda onları nasıl destekleyebileceğimizden bahsedeceğim.

Çatışma çözme becerisi çocuklara yaşamlarının erken dönemlerinde kazandırılması gereken bir beceridir ve bu beceri çocuğun duygusal zeka gelişimi içinde önemli bir yer kaplamaktadır. Çatışmalarla başedebilmek için bireyler genellikle ham doğamızda var olan ve ilkel beyin  ve ilk evre insanda var olan iki yol izlerler: “Çatışmadan kaçmak” ve “Saldırganca tepki vermek”. Her ikisi de işlevsel olmayan davranışlardır.

Çatışma çözme becerilerinin kullanılabilmesi, çocuklarımızın şu aşamalardaki becerilerini desteklememizle mümkün olur:

1. Duyguların farkında olma becerisi: İlk aşama bireyin yaşadığı duygularını fark edip bunları isimlendirmesidir.
2. İletişim becerisi: Başkalarına kendi gereksinim ve duygularını anlatabilme becerisidir
3. Problem çözme becerisi: Bir orta noktaya yani her iki tarafın da kazanabileceği ve kabul edebileceği bir çözüme, uzlaşıya varabilmek için problemi her iki tarafın gözüyle de görebilme becerisidir
4. Öfke kontrolü: Zor durumlarda saldırgan olmayan tepkiler verebilmeyi içermektedir.
5. Atılganlığı uygun bir şekilde kullanabilme: Bireyin şiddet ya da saldırganlığa başvurmadan gerekli tepkiyi verebilmesidir.

6- Empati duygusunun geliştirme becerisi: Her durumda empati kurma ve durumu muhatap kişi veya kişileri doğru analiz etme ve sağlıklı karar verebilmek için kendimize zaman tanıma ve ona göre değerlendirme yapmasını sağlama.

Bahsettiğimiz bu tüm çatışma çözme becerilerinin her biri ayrı bir konu başlığı altında geniş bir şekilde ele alınabilecek düzeyde kapsamlıdır. Ama çocuklarımızın bu becerileri kazanabilmesine yardımcı olmak amacıyla günlük hayatımızda kullanacağımız başlıca ipuçları var. Onlara bir göz atalım… Öncelikle çocuklara herhangi bir çatışmayla karşılaştıklarında vereceği tepkiyi SEÇEBİLECEĞİNİ fark ettirmek gerekir.

Kaçmak, kaçınmak, saldırmak ya da başa çıkmak, yani, çözmek farklı seçeneklerdir. Bu verilebilecek tepkilerden istendik olanı bununla başa çıkmayı seçmesidir. Burada kilit kavram “seçmek”. Duygularımız yaşamı güzelleştiren şeyler…Yaşamımızı anlamlı kılan…Bunları keşfetmek, isimlendirmek önemli… Çocuğu çatışma konusuyla ilgili olarak açıkça konuşmaya ve bu durum hakkında duygularını ifade etmeye yönlendirmek gerekir. Kendi gereksinimlerini , duygularını karşısındakine açıkça ifade edebilmesi, kendini ifade edebilmesi için gereken destek sağlanmalıdır. Bunu öğretmenin en güzel yöntemi ona model olmaktır.

Yetiştiği ortamdaki yetişkinlerin rahatça beklenti ve duygularını ifade ettiklerini görmek onları da cesaretlendirecektir. Çocuğa durumu karşısındaki kişinin gözüyle değerlendirebilmesine yardım etmek gerekir. Bunu yapabilmek için uygun sorular : “Onun yerinde olsaydın sen ne yapardın/düşünürdün/hissederdin?”, “Sence neden böyle davranmış olabilir?” gibi….

Çocukla başkalarının bu tip çatışma durumlarında neler hissettiğini, hissedebileceğini konuşmak çocuğun hissettiklerinin başka insanların hissettikleriyle paralel olabildiğini, dolayısıyla normal ve olağan olduğunu görmesi açısından yararlı olacaktır. Başka insanların da kendisine benzer tepkiler verebileceğini görmek çocuğun yaşadıklarını kabul etmesini kolaylaştıracak, hissettiği şeyler için kendisini suçlama eğilimini azaltacaktır.

Çocuklar yetişkinleri ve özellikle de siz anne babalarını ve öğretmenlerini gözlemleyerek ve çatışmaları çözme yöntemini içselleştireek öğrenirler.

Eğer çocuk arkadaşlarının kendisiyle alay ettiğini, eşyalarını izinsiz aldıklarını, okula gitmek istemediğini, sık sık kavga ettiğini söylüyorsa çatışma çözme becerileri konusunda desteklenmesi gerekebilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında aşırı tepki göstermeden, sakin olmaya çalışarak öğretmeniyle ve bir uzmanla  hemen iletişime geçmelisiniz. Çatışma çözme noktasında anne babanın yapması gereken şeylerden bir diğeri de; çatışmaların nasıl çözülebileceği konusunda çocuğa model olmaktır.Çocuğun çatışmalarını nasıl çözebileceğini aile içinde paylaşmak, onu bu konuda hazırlamak açısından yararlı olacaktır.

Hatta rol oynama tekniği ile arkadaşının yerine geçerek bir prova yapmak bazen daha da yararlı olacaktır. Bu da kullanılan yöntemlerden biridir. Çocuklar bunlarla başa çıkmayı erken yaşlarda öğrendikleri takdirde yaşama daha donanımlı olarak katılırlar. Bununsa ilk koşulu çocukla yakından ilgilenmektir.

Çocukla iletişim kanallarını açık tutmak, koşulsuz sevgi ve destek olmak bu anlamda önemlidir

Unutmayın çocuklar sorun üretmezler onlar anne baba ve toplumun üretmiş olduğu sorunun sonucunu yansıtırlar. Çocuklarınızın eline batan dikenlerin menşeine bakın ya ektiğiniz ya da biçtiğiniz şeylerden biridir.

Yrd.Doç Dr. Ömer DOĞRU

Aile Danışmanı & İletişim Uzmanı

Psikolog

Yorumlar